Bilge Demirkol

Canlılar yaşamak için oksijene ihtiyaç duyarlar ve nefes almak zorundadırlar. İnsanlar bunun için akciğerlerini kullanır. Balıklar ise kafalarının iki yanındaki solungaçlarıyla sudaki oksijeni alır. Öncelikle balık ağzını açtığı zaman su içeri girer ve solungaçlara doğru ilerler. Daha sonra su balığın kafasındaki solungaç dikenleri denilen kemiksi çıkıntıların arasından girer. Su burada temizlenir, arıtılır, kum ve çamurlar süzülür. Su daha sonra solungaçlar yardımıyla balığın ağzından çıkar. Solungaçlardaki lif denilen tüysü iplikler sudaki oksijeni alır ve balığın kanına karışır. Ancak denizde yaşayan tüm canlılar solungaçları ile nefes almaz. Balinalar akciğerleri olan memelilerdir ve nefes almak için su yüzeyine çıkmaz zorundadırlar. Balinalar başlarının üstündeki hava deliğinden nefes alır ve dışarı bırakırlar.

Amerika Birleşik Devletlerinin İndiana eyaletinde yer alan ve 102,3 hektarlık alana sahip olan Indianapolis Motor Speedway 235 bini oturan, 115 bini ayakta olmak üzere 350 bin seyirci kapasitelidir. Bu stadyumda araba yarışları yapılmaktadır. Dünyanın en büyük futbol stadyumu ise 150 bin kişilik kapasitesi ile Kuzey Kore’de yer alan Rungrado 1 Mayıs Stadyumu’dur.

Arkadaşlar bu videoda size gökkuşağından bahsedeceğim. Öncelikle şunu söyleyeyim: Bir gökkuşağı gördüğünüz zaman güneş daima arkanızda yağmur ise önünüzdedir. Hava güneşliyken yağmur yağıyorsa güneşin ışığı yağmur damlalarından yansır ve gökkuşağı şeklinde farklı renklere ayrılır. Gökkuşağının renkleri genelde kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mordur. Şimdiye kadar ölçülen en uzun süreli gökkuşağı gözlemi 8 saat 58 dakika sürmüştür. 30 Kasım 2017’de Tayvan’ın başkenti Taipei’de gözlemlenen bu gökkuşağının su buharı taşıyan mevsimsel muson rüzgarlarından kaynaklandığı düşünülmektedir.

The Economics her yıl şehirler için   Küresel Yaşanabilirlik Sıralaması hazırlar ve şehirleri şu yönlerden inceler: hava kalitesi, kültür, sağlık hizmetleri, eğitim ve altyapı Buna göre 2019 itibarıyla Avusturya’nın Viyana şehri 99,1 puanla en yaşanabilir şehir olmuştur. Viyana’yı Avustralya’nın Melbourne ve Sidney şehirleri takip etmektedir. En az yaşanabilir şehirler sıralamasında ise Suriye’nin Şam şehri 30,7 puanla ilk sıradadır. 140 şehrin bulunduğu listeye Paris 25, Londra 48, New York 55. sıradan girdi.

Tarih boyunca hastalık yapan bakteriler insanoğlunun en ölümcül düşmanı olmuştu. Hatta 1. Dünya Savaşı’nda enfeksiyondan ölen asker sayısı, çarpışmalarda ölen asker sayısından fazlaydı. Bazen bir diken sıyrığı bile ölüme sebebiyet verebiliyordu. Daha sonra Alexander Fleming tarihin akışını değiştirecek bir buluşa imza attı ve 1928   yılında insan hücrelerine zarar vermeden ölümcül bakterileri öldürebilen ilk antibiyotiği, yani penisilini keşfetti. Antibiyotikler ortalama insan ömrünün uzamasını sağladı. İlk antibiyotikler deri üstüne sürülür ya da enjekte edilirdi. Şimdiki antibiyotiklerin çoğu ağızdan alınabiliyor. Antibiyotikler bakterilerle savaşmada etkili oldu ama antibiyotiklerin gereksiz kullanımı ve hayvanlara verilmesi antibiyotiğe dirençli bakterilerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

Dinozorlar bitkileri ve diğer hayvanları yerdi ama hiç insan yemediler. Çünkü dinozorların nesli insanların var oluşundan milyonlarca yıl önce tükendi. Dinozorların nesli yaklaşık 66 milyon yıl önce tükendi. Nesillerinin niçin tükendiğini kimse kesin olarak bilmiyor.  

Çin’de yer alan ve iki dağ uçurumunun arasında yerden 260 metre yükseklikte bulunan Zhangjiajie Büyük Kanyon Cam köprüsü dünyanın en yüksek yaya köprüsüdür. Bu köprü ziyaretçilerine muhteşem manzaralar sunar, ancak yükseklik korkusu olanlar için orada bulunmak ürpertici olabilir. Çünkü bu yüksek köprü aynı zamanda camdır ve havada yürüyormuş hissiyatı uyandırır.

1200’lü yıllara kadar görme bozukluklarının bir çaresi yoktu. Bu yıllarda yakınlaştırıcı mercek kullanarak gözlükler icat edildi. Gözlüğün mucidinin kim olduğu bilinmiyor. Gözlüğün icadıyla birlikte bilim insanları, zanaatkarlar ve yazarlar yaşlılık dönemlerinde de çalışma olanağı buldu. 1450’lerde seri üretilen ve ucuz olan okuma gözlüklerinin kullanımı yaygındı. Daha sonra uzaktaki nesneleri görmeye yarayan merceklere sahip gözlükler geliştirildi. Günümüzde ‘’çift odaklı’’ ya da ‘’bifokal’’ denilen ve hem uzağı hem yakını gösteren gözlüğü ise Amerikalı devlet adamı ve mucit Benjamin Franklin bulmuştu. Bu gözlük hem yakını hem uzağı görmek için ayrı merceklere sahip olduğundan yakın ve uzak için gözlük değiştirme ihtiyacını ortadan kaldırdı. İlk gözlükler sapsızdı ve gerektiğinde gözlerin önünde elle tutuluyordu. Kıskaç gözlük ismi verilen tip ise burnun üstüne takılıyordu. O zamanlarda insanlar hangi gözlüğün kendilerine uygun olduğunu anlamak için birçok merceği de...

Tüm zamanların en büyük kara hayvanı dinozor Argentinosaurus’tur. Argentinosaurus yaklaşık 95 milyon yıl önce yaşamış ve nesli tükenmiştir; uzun boyunlu, uzun kuyruklu, dört ayaklı ve otçuldur; burnunun ucundan kuyruğunun ucuna kadar uzunluğu 30-40 metredir, yani bir bowling pistinin iki katıdır; ağırlığının 60-90 ton arasında olduğu tahmin edilmektedir. Argentinosaurus yetişkin bir Afrika filinin en az 10 katı ağırlığındadır. En uzun dinozor ise 60 metre ile Amphicoelias’tır.

İsveçli futbolcu Zlatan İbrahimoviç UEFA Şampiyonlar Liginde 120 maça çıktı ve bu maçlarda 48 gol attı. İbrahimoviç Şampiyonlar Ligi maçlarına 7 farklı takımın formasıyla çıktı ve bu alanda bir rekora imza attı. İbrahimoviç’in formasıyla Şampiyonlar Ligi maçına çıktığı takımlar ise şunlar: Ajax, Juventus, İnter Milan, Barcelona, AC Milan, Paris Saint Germain, Manchester United

Meyveler ağaçtan koparıldığı anda etilen adlı bir gaz salgılar. Aslında bu gaz meyvenin olgunlaşmasını ve tatlılaşmasını sağlar. Ancak meyveler fazla olgunlaştığında bozulmaya ve çürümeye başlar. Ayrıca havadaki bakteriler ve minik küfler de meyvenin üzerine konarak olgunlaşmasını ve çürümesini hızlandırır. Bundan dolayı meyveleri buzdolabına koymak daha uzun süre taze kalmalarını sağlar.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de doğan bir insanın ortalama olarak 78 yıl yaşaması beklenir. TÜİK ayrıca hangi ilde doğanların ortalama ne kadar yaşadığına dair veriler yayımladı. Buna göre Tunceli’de doğanlar 80,7 ortalama ile en uzun ömre sahip olanlar. Trabzon ve Muğla da 80 yıl ortalamasını tutturan diğer iller. En düşük ortalama ise 76 ile Kilis, Ağrı, Kütahya ve Gaziantep’e ait.

Trafik ışıkları ilk olarak 1830’lu yıllarda trenleri kontrol etmek için kullanılmıştır. O zamanlarda dur işaretinin rengi kırmızı, ikaz işaretinin rengi yeşil, geç işaretinin rengi ise beyazdı. Zamanla bu renkler sorun olmaya başladı. Çünkü beyaz geç işareti ile sokak lambaları karıştırılıyordu. Daha da kötüsü kırmızı dur işaretinin merceği yerinden düşünce ışık beyazlaşıyor ve kazalara yol açıyordu. Daha sonra Demiryolları idaresi kırmızıyı dur, sarıyı ikaz, yeşili ise geç işareti olarak kullanmaya başladı. Karayollarında da demiryollarındaki uygulama örnek alındı. Günümüzdekine benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik lambasını 1923’te, ilkokul mezunu, ABD Cleveland’daki ilk araba sahibi siyahi Garrett Morgan geliştirdi. Aradan geçen onca yıla rağmen sarı ikaz lambasını sürücüler geç sinyali olarak algılıyor.

Amerika’da yaşayan Nadya Suleman tüp bebek tedavisi görüyordu ve bu tedavinin neticesinde sekiziz doğurdu. Bu sayı bir batında en fazla bebek doğumu olarak kayıtlara geçti. Jeremiah, Isaiah, Jonah, Maliah, Nariah, Noah, Macai ve Josiah (soldan sağa)

Yerkabuğu, çok sayıda levhadan oluşan dev bir yapboza benzer. Bu levhalar çok yavaş da olsa daima hareket halindedir. İki levha birbirine sürtündüğünde meydana gelen basınç yerin sarsılmasına ve depreme neden olabilir. Dünyada her yıl 1 milyondan fazla deprem olur. Fakat bunların büyük çoğunluğu çok küçük depremlerdir ve insanlar tarafından hissedilmezler. 2011’de Japonya’da 9.03 şiddetinde bir deprem oldu ve 15.828 kişi hayatını kaybetti, 3760 kişi kayboldu. Bu deprem bir levhanın diğerinin üzerine çıkması ile Büyük Okyanus’ta başladı ve tsunamiyi de beraberinde getirdi. Himalaya dağları iki levhanın birbirini itmesi sonucu yerkabuğunun yükselmesi ve çok büyük dağlara dönüşmesi ile oluşmuştur. Bu levhalar birbirine sürtünmeye ve bölgede deprem oluşturmaya devam etmektedir. Depremlerin büyüklüğü Richter ölçeği ile ölçülür. Buna göre 3,5’un altındaki depremler küçük depremlerdir, 7’nin üzerindeki depremler ise binaları, yolları, köprüleri yıkabilecek kadar şiddetli ...

Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre ortalama ömrü en uzun insanlar Japonlar. Japonya’da erkekler ortalama 85 yıl, kadınlar ise 87.5 yıl yaşıyor. Son verilere göre Japonya’da her bir milyon kişiden 520’si yüz yaşın üzerinde. Japonya’da bulunan Okinawa adası da sakinlerinin sağlıklı ve uzun yaşaması ile ün yapmış bir ada. Japonya’da kalp-damar hastalıklarından ölen insan oranının en düşük olduğu yer Okinawa. Şimdi gelelim bu adada yaşayan insanların yaşam ve beslenme alışkanlıklarına. 1.       Okinawa’da insanlar motorlu taşıtlardan ziyade yürümeyi ve bisiklet kullanmayı tercih ediyor. Okinawa Japonya’da trenin olmadığı tek vilayet. 2.       Japon hükümeti günde 10 gramdan az tuz tüketin çağrısında bulundu, Okinawa bu tavsiyeye uyabilen tek il oldu. 3.       Sebze ağırlıklı ve çeşitli besleniyorlar. 4.       Günde en az beş porsiyon ve 7-8 çeşit meyve-sebze tüketiyo...

Yüksekten uçan kuş denilince aklımıza hemen kartal gelir. Fakat şimdiye kadar ölçülen en yüksek kuş uçuşu bir Rüppell akbabasına ait. 29 Kasım 1973’te bir rüppell akbabası Fildişi Sahili semalarında, 11.300 metrede bir yolcu uçağı ile çarpıştı. Amerikan Doğal Tarih Müzesi çarpan kuştan elde edilen tüy kalıntıları ile kuşun hangi türe ait olduğunu belirledi.

Henüz Mars’ta hayat izine rastlanmamıştır. Zira Mars’ta ortalama sıcaklık -63 derece ve bu gezegende kalıcı akarsular, göller, nehirler ve bitki örtüsü yok. Mars’a gönderilen Curiosity (Merak) adlı robot geçmiş zamanlarda Mars’ın daha sıcak ve daha sulak bir gezegen olup olmadığını araştırıyor. Curiosity’nin Mars’a varması 8 aydan uzun sürdü. 2012 yılından beri Mars’ta bulunan Curiosity kaplumbağalar gibi saatte azami olarak 180 metre hıza ulaşabiliyor.   Dünya’daki bilim insanları Curiosity’nin arka kısmında bulunan üç anten sayesinde onunla iletişime geçiyor.   Curiosity’nin 17 adet kamerası var. Bu kameralar sayesinde bilim adamları Curiosity’nin baktığı her şeyi görüyor. Curiosity’nin kayaçları toza dönüştüren lazeri de var. Onun sayesinde de kayaçların nasıl oluştuğu, neyden meydana geldiği anlaşılıyor. Hareket halinde Mars’ı araştırmaya devam eden Curiosity’nin engebeli arazilerde kolayca ilerlemesini sağlayan altı adet güçlü ve dayanıklı tekeri ile daha ...

En hızlı büyüyen ağaç Pavlonya (Paulownia) ağacıdır. Bu ağaç ilk yılında 6 metre uzayabilir. Pavlonya ağacı Çin’e özgüdür, fakat zamanla dünyanın başka bölgelerine de yayılmıştır. Diğer ağaçlara nazaran 3-4 kat fazla oksijen üretir.

Amerikalı Robert Pershing Radlow şimdiye kadar boyu ölçülen en uzun insandı. Radlow 1918’de doğdu ve henüz 22 yaşındayken 1940 yılında vefat etti.   Radlow’un boyu 272 cm idi. Tüm zamanların en uzun boylu kadını ise 1964’de doğup henüz 18 yaşındayken 1982’de vefat eden Çinli Zeng Jinlian’dı. Zeng’in boyu öldüğünde 246 cm olarak ölçüldü.

Merhaba… Zamanla daha güvenlikli araçlar üretiliyor, daha modern yollar inşa ediliyor; fakat trafik kazaları kanayan yaramız olmaya devam ediyor. Size Karayolları Genel Müdürlüğünün hazırladığı 2018 yılına dair veriler doğrultusunda Türkiye ile Almanya’nın taşıt, yol ve trafik kazası istatistiklerini karşılaştırmalı olarak sunacağım. Bu videoyu hazırladım. Çünkü trafik kazaları çağımızın vebası, genç insan ölümlerinin başlıca sebebi ve biz bir şekilde bunu en aza indirgemeliyiz. Biraz kamu spotu gibi olacak olsun. Biraz buraya dikkat çekmek gerekiyordu. Neden Almanya’yı seçtin derseniz gelişmiş bir Avrupa ülkesiyle ülkemizi karşılaştırmak istedim. Nüfusu da bize yakın olan Almanya’yı seçtim. Şimdi gelelim söz konusu istatistiklere. 2018 yılı itibarıyla Türkiye’de 12 milyon 398 bini otomobil olmak üzere toplam 22 milyon 865 bin motorlu kara taşıtı var. 2004 yılında otomobil sayısı 5 milyon 400 bin, toplam motorlu kara taşıtı ise 10 milyon 236 bin adetti. 14 yılda % 100’den fazla b...